Własne uprawy herbaty

Do XIXw herbatę importowano wyłącznie z Chin. Pierwsze pomysły na stworzenie własnych plantacji herbaty w Indiach narodziły się w 1774 roku. W cztery lata później Joseph Bank zaproponował próbę uprawy herbaty w pobliżu Kalkuty. Zasugerował także możliwość wykupienia sadzonek od Chińczyków oraz dowiedzenia się od nich w jaki sposób należy herbatę uprawiać.

Assam

Następnie w 1823 roku Robert Bruce obwieścił, że widział krzewy herbaciane w okolicach Rangpur- stolicy Assamu, który w tym czasie znajdował się pod okupacją Birmy co zaowocowało wojną z tym krajem. Od roku 1836 importowane z Chin sadzonki rozmnażano w ogrodzie botanicznym w Kalkucie, a następnie wysyłano w rejony Assam, Dhera Dun, Kumaon i Nilgiri. Pierwsze próbki herbaty z brytyjskich plantacji dotarły do Kalkuty w 1836. Po tym jak otrzymały tam dobre rekomendacje zostały wysłane do Londynu w 1838, gdzie zostały wystawione na aukcję 10 stycznia tego samego roku. Jest to ważny moment w historii herbaty, który pozwolił docenić odmianę hodowaną w Assam.
Po tym wydarzeniu próbowano uprawy również w innych zakątkach świata, z czego do dnia dzisiejszego przetrwały głównie plantacje w Dooar, Terai, Nilgiri i słynnym Darjeeling.

Darjeeling

Historia odmiany Darjeeling zaczęła się około 150 lat temu kiedy to zasadzono eksperymentalnie krzewy herbaciane w Beechwood. Okazało się to całkiem dobrym przedsięwzięciem, ponieważ zdecydowano się uprawiać je w tym rejonie na szerszą skalę w 1847 roku. W 1870 w Darjeeeling było już 56 plantacji herbaty produkujących łącznie około 71 000 kilogramów suszu. Początkowo uprawiano w Darjeeling odmianę "Thea chinensia". Dopiero w XXw zaczęto ją krzyżować z odkrytą w 1828 w Assam "Thea assamica" by doprowadzic tą odmianę do takiej postaci w jakiej znamy ją dziś.

Ceylon

W XIXw na Cejlonie eksperymentowano z uprawą kawy. Jednakże te uprawy zostały doszczętnie zniszczone przez grzybicę. Gdy James Taylor, młody Szkot zaproponował, aby zamiast kawy spróbować tam uprawy herbaty, został wyśmiany.On się jednak nie poddał i być może to właśnie dzięki niemu mamy teraz smaczne cejlońskie herbaty. Długo eksperymentował z rozmaitymi krzyżówkami w większości przywiezionymi z Kalkuty. Od czasu gdy Taylor posadził pierwszy krzew na Cejlonie powstały trzy główne rejony uprawy: Uva po wschodniej stronie wyspy oraz Dimbula i Dickoya po zachodniej. W chwili obecnej Cejlon jest drugim po Indiach światowym eksporterem herbaty.

Gdzie próbowano uprawiać herbatę

• Indie (1834)
• Jawa (1838)
• Tajwan (około 1870)
• Gujana
• Egipt
• Sycylia
• Martynika

Cha-no-yu

Cha-no-yu, japońska ceremonia herbaty, która wywarła tak wielki wpływ na całą kulturę tego kraju, zagościła w nim dzięki mnichom Zen, którzy łączyli ją z ideałami buddyjskiej filozofii. Ogromne znaczenie mają nie tylko wygląd pomieszczenia,w którym ma ona miejsce, ceramika i inne akcesoria lecz również odpowiednie zachowanie wszystkich uczestników.
Istnieją także specjalne budynki służące tylko i wyłącznie do odprawiania ceremonii herbaty zwane "Sukiya". Są to małe domki pokryte słomą, z reguły usytuowane w zacisznym kącie japońskiego ogrodu. Jest on bardzo skromnie urządzony - znajdują się tam tylko rzeczy absolutnie niezbędne.
Początkowo goście gromadzeni są w osobnym pomieszczeniu zwanym "Yoritsuki". W tym czasie gospodarz ("dora") przygotowuje początek ceremonii. Następnie gości zaprasza się na drobną przekąskę ("kaiseki"), po czym następuje przerwa ("nakadashi"). Po tej przerwie rozpoczyna się właściwa ceremonia. Matchę ubija się w miseczkach specjalną bambusową trzepaczką, aż do momentu gdy piana osiągnie odpowiednią wysokość. Rozpoczynając od gospodarza miseczka wędruje od gościa do gościa. Ostatnia osoba w tym łańcuszku jest jednak nie mniej ważna jak pierwsza - jej zadaniem jest dokładne oczyszczenie i osuszenie zarówno miseczki jak i pozostałych narzędzi. Ta osoba nazywana jest "tsume".

Jednym z pierwszych wyczerpujących opisów tej ceremonii jest ten napisany prawdopodobnie przez irlandzko-greckiego dziennikarza i historyka Lafcadio Hearn'a. Był on jednym z nielicznych w swojej epoce europejczyków, którym udało się uzyskać japońskie obywatelstwo. Opierając się na osobistych obserwacjach pisze, że Cha-no-yu jest sztuką, której prawidłowe wykonanie wymaga wielu lat ćwiczeń. Tam liczy się każdy, najdrobniejszy nawet detal- herbatę należy podać w jak najbardzej wyrafinowany i uprzejmy sposób.

Najpopularniejsze zielone herbaty

Większość tego typu herbat pochodzi z Chin (prowincje: Anhui, Jiangsu, Zhejiang, Jiangxi oraz Hunan) lub z Japonii (środkowa część wyspy Honsiu oraz wyspa Kiusiu).

Bancha

Pochodzi z Japonii, ma długie, płaskie liście. W kraju pochodzenia pita jest często do posiłków. Najczęściej zbierana podczas drugiego (letniego) lub nawet trzeciego (jesiennego) zbioru. Ta późniejsza ma jeszcze większe liście, ale ten sam smak.

Chun Mee

Herbata o drobnych, pozwijanych liściach przez Chińczyków nazywana w dosłownym tłumaczeniu "piękne brwi". Posiada cierpki smak. Jedna z najbardziej znanych zielonych herbat.

Genmaicha

Jest to mieszanka Senchy z prażonym ryżem i kukurydzą. Posiada przyjemny zapach i smak, często pita w Japonii do posiłków.

Gunpowder Temple of Heaven

Jest to herbata o lisciach charakterystycznie pozwijanych w kulki przypominające proch strzelniczy, skąd też jej nazwa (dosłownie angielskie "gunpowder" oznacza właśnie proch strzelniczy). Podczas zaparzania rozwijają się one do postaci pełnych liści.

Gyokuro

Uważana za najlepszą zieloną herbatę świata. Pochodzi z Japonii. Ma liście większe od Senchy, jest od niej mocniejsza i mniej gorzka. Zarezerwowana dla specjalnych gości, podaje się do niej małe słodkie ciasteczka.

Japan Kokeicha

Pochodzi z Japonii i jest najczęściej używanym gatunkiem podczas słynnej ceremonii herbaty. Ma ziołowo-owocowy posmak.

Matcha

Słynna japońska herbata proszkowana. Produkowana w rejonie Uji i Shiznoka. Jej delikatne listki pochodzą z krzewów rosnących w cieniu. Przygotowywana w taki sam sposób jak każda inna zielona herbata, z tym że na końcu zostaje jeszcze zmielona. Matcha zajmuje istotne miejsce w japońskiej kulturze; zasady jej przygotowania są bardzo rygorystyczne - proszek należy ubić bambusową trzepaczką w taki sposób aby otrzymana piana miała odpowiednią wysokość i szpinakowatą konsystencję. W Europie zyskuje ostatnimi czasy coraz większą rzeszę miłośników.

Mu Dan

Inaczej zwana herbacianą peonią .Jest to bardzo osobliwa chińska zielona herbata - prawdziwy rarytas; ręcznie splątana cieniutką niteczką tak aby całość przypominała swoim kształtem różę. Jedną sztukę można zaparzać nawet pięć razy, każdy napar będzie miał wprawdzie trochę inny smak, ale wszystkie będę na pewno bardzo smaczne. Co nietypowe jak dla zielonej herbaty może być naciągana tak długo jak tylko chcemy i nie stanie się gorzka.

Sencha

Jest najbarziej znaną herbatą japońskią, bardzo często pita tam zarówno do posiłków jak i przy specjalnych okazjach (oczywiście wtedy używa się Senchy wyższej jakości). Ma dosyć duże prasowane, liście i lekko ziołowy, goryczkowaty posmak; nie jest jednak aż tak gorzka jak chińska Chun Mee. Najwyższej jakości Sencha (Wazawa) rośnie na południu kraju i jest zbierana na początku maja.
W Polsce można równie często kupić tak samo smaczną Senchę z Tajwanu.

Klasyczna czarna herbata

Z całą pewnością jest to najbardziej rozpowszechniony w Europie rodzaj herbaty. Jest bardzo chętnie pita zarówno w wersji "czystej" jak i aromatyzowanej. Pomysłów na odmienienie smaku czarnej herbaty jest nieskończenie wiele; możemy opierać się na starych wypróbowanych mieszankach jak na przykład popularny Earl Grey lub też eksperymentować z zupełnie nowymi wariantami.
Herbata czarna przechodzi przez wszystkie etapy produkcji łącznie z fermentacją. Wytwarzana jest z jednej z dwóch odmian krzewu herbacianego - Thea sinensis (chińska) lub tez uprawiana w Indiach Thea assamica.
Największymi jej producentami są Chiny oraz Indie.
Najpopularniejsze gatunki to:

• Chiny
• Yunnan - z prowincji o tej samej nazwie
• Keemun - z prowincji Anhui
• herbaty "wędzone" z prowincji Fujian. Są tam produkowane od XVII wieku. Początkowo do przyspieszania suszenia używano drewna sosnowego, obecnie suszy się tego typu herbaty na świerku.
• Indie - są to przede wszystkim plantacje założone przez angielskich kolonizatorów.
• Assam (Thea assamica) - pochodzi z rejonu o tej samej nazwie, położonego na wyżynnym terenie w dolinie Bramaputry. Jest to zarazem największy obszar uprawy herbaty na świecie. Znana herbata Assam zyskała ogromną popularność sama w sobie jak i również jako podstawowy składnik wielu mieszanek.
• Dooars i Jilgiri - dwa ważne regiony położone na zachód od Assam, produkują podobne w smaku herbaty lecz są one nieco mniej znane.
• Darjeeling - bardzo znana odmiana powolnie rosnącej Thea sinensis uprawiana na dużych wysokościach.
• Ceylon - to także uprawa założona przez Europejczyków po tym jak nie powiodła się im tutaj produkcja kawy. Pionierem u tej dziedzinie był James Taylor. Najlepsza cejlońska herbata to ta, która rośnie na najwyżej położonych terenach.

Co nam przyjdzie z picia zielonej herbaty?

Zielona herbata uważana za bardzo zdrową jest pita i uprawiana przede wszystkim w Japonii, ale także w Chinach. W tych krajach znacznie rzadziej pije się tak bardzo u nas rozpowszechnioną herbatę czarną. Jej odmienność wynika nie z tego, że pochodzi z innego krzewu jak myślano jeszcze w połowie XIXw, lecz z faktu, że produkuje się ją w nieco inny sposób.
Korzyści płynących z picia zielonej herbaty jest bardzo wiele. Najczęściej podkreśla się jednak, że

• Pomaga przezwyciężyć zmęczenie i senność
• Działa uspokajająco
• Wspomaga krążenie
• Bywa przydatna osobom z nadciśnieniem i problemami sercowymi
• Korzystnie wpływa na drogi oddechowe
• Wzmacnia ogólną odporność organizmu i dlatego polecana rekonwalescentom
• Pomaga oczyścić organizm z toksyn, zwłaszcza po zatruciach alkoholem
• Działa moczopędnie
• Dobrze wpływa na skórą
• zawiera fluor, więc jest przydatna w profilaktyce przeciw próchniczej
• Według niektórych wspomaga proces odchudzania i dobrze wpływa na przemianę materii, choć w tej dziedzinie Pu-erh uważana jest za bardziej skuteczną

Obecnie w Japonii i w Chinach medycyna znów zaczyna zajmować się badaniami nad korzystnymi wpływami zielonej herbaty na nasz organizm.
Uwaga palacze!!!
Najnowsze badania nad właściwościami zielonej herbaty w Japonii dowiodły, że pomaga ona przezwyciężyć nałóg!
Co więcej od lat twierdzono, że pomaga w zwalczaniu szeregu chorób nowotworowych. Japończycy dowiedli, że osoby, które regularnie piją zieloną herbatę rzadziej chorują na raka niż te, które tego nie robią.

Herbata Ahmad

Uważa się powszechnie, że herbata kupowana w herbaciarni, na wagę jest lepsza od te, którą można kupić już zważoną i zapakowaną w kartonik. Czasami rzeczywiście tak jest, ale nie zawsze. Są producenci, który od wielu lat oferują dobrej jakości herbaty. Jednym z nich jest Ahmad, dostępny w Polsce od kilkunastu lat, ma swoich wielbicieli.

Ahmad oferuje herbaty czarne i zielone, zarówno w torebkach ekspresowych jak i sypane. Znajdzie się coś dla wielbicieli herbat smakowych jak i czystych, naturalnych smaków.

Bardzo przypadł mi do gustu earl grey w wykonaniu Ahmada, ale herbaty o smaku owoców również mają bardzo dobre (to domena mojej lubej :)).

Zdziwić może jednak fakt, że herbaty te nie zawsze smakują tak samo. Gdy kupiłem Ahmada w znanej sieciówce (na literę R), był on znacznie gorszy od tego zakupionego w sklepie z herbatą, polecam dlatego pofatygować się do takiego sklepu, albo zamawiać w internecie :) np. tutaj.